Het Islamitisch Observatorium Nederland (ION) richt zich sinds 2011 op het vaststellen van islamitische kalenderdata door middel van maankijkobservaties met het blote oog. Tevens kondigen wij het begin- en eind van iedere islamitische maand aan in samenwerking met collega moslimobservatoria met nadruk op belangrijke islamitische kalenderdata zoals het begin- en eind van de Ramadan, 'Ied al-Fitr (Suikerfeest), 'Ied al-Adha (Offerfeest) en andere belangrijke islamitische kalenderdata.

Daarnaast leveren we ook content dat gerelateerd is aan de wetenschap rondom maankijkobservaties zoals islamitische astronomie, 

Het doel van het ION is om transparantie en nauwkeurigheid te bieden in het proces van het bepalen van de islamitische kalenderdata, wat voor veel moslims in Nederland van belang is bij het plannen van religieuze activiteiten en feesten.

Methodiek conform de Shari'a (islamitische wet)

De islamitische maand wordt vastgesteld op basis van de maankalender, die gebruik maakt van de maancyclus. Elke maand begint bij de zichtbaarheid van de nieuwe maansikkel (dus niet bij de geboorte van de maan). Dit betekent dat de maand start zodra de nieuwe maan zichtbaar wordt, wat kan variëren afhankelijk van de locatie. De islamitische kalender is dus een maankalender, waarbij elke maand uit 29 of 30 dagen bestaat, afhankelijk van de maancyclus. Dit doen wij in navolging van onze Profeet ﷺ die zei:

"Als jullie de maansikkel zien, vast dan en als jullie deze weer zien, eet dan en als deze aan jullie is voorbijgegaan, vast dan dertig dagen"

[Overgeleverd in Sahih Muslim]

Een brug tussen traditionele maankijkobservatie en islamitische wetenschap.

Het proces van het vaststellen van een islamitische maand gebeurt traditioneel door het visueel waarnemen van de nieuwe maan. In veel islamitische landen worden er waarnemers (mushahideen) aangesteld die naar de horizon kijken om te bevestigen of de nieuwe maan zichtbaar is. Als de nieuwe maan gezien wordt, wordt de volgende maand gestart.

Het ION combineert traditioneel islamitisch observatie van de maansikkel met astronomische wetenschap om de zichtbaarheid van de nieuwe maan nauwkeurig vast te stellen. Het observatorium houdt dus ook rekening met de astronomische zichtbaarheid van de maansikkel. Dit doen wij middels gedetailleerde astronomische software en gegevens die aangeven wanneer de maan zichtbaar zou kunnen zijn voor het blote oog vanuit een bepaalde locatie. Deze informatie wordt vooraf iedere maansikkelobservatie openbaar beschikbaar gesteld voor de moslimgemeenschap. We gebruiken deze data niet om nieuwe maanden mee aan te kondigen. Wij gebruiken deze enkel ter ondersteuning en validatie van maansikkelwaarnemingen die bij ons en collega observatoria binnenkomen. Vrijwel alle moslimobservatoria wereldwijd die traditioneel de maansikkel observeren hanteren deze methodiek.

Bevestiging enkel met het blote oog

Onze methodiek volgt het overgrote deel van de islamitische geleerdheid op, waarin gesteld is dat de maansikkel enkel en alleen bevestigd mag worden met het blote oog. Bij het ION gebruiken we soms astronomische wetenschap ter ondersteuning van de betrouwbaarheid van een maansikkelobservatie (validatie), vanwege het feit dat het in onze moderne wereld heel makkelijk is geworden om een waarneming te melden. Dit zorgt er mede voor dat het ook makkelijker is geworden om een vals positieve melding te doen met alle gevolgen van dien voor de moslimgemeenschap. Daarom is het ook belangrijk dat wij vandaag de dag deze waarnemingen controleren via de wetenschap. Een ander voorbeeld van waarnemen met wetenschappelijke ondersteuning, is het gebruiken van bijvoorbeeld verrekijkers en telescopen om de maansikkel te zoeken. Bevestiging vind hierna dan enkel plaats met het blote oog. Indien wij de maansikkel kunnen zien door een telescoop, maar niet met het blote oog, dan keuren wij deze niet als een positieve waarneming, in navolging van de breed gedragen islamitische geleerdheid.

Wij volgen toch al Saoedi Arabië m.b.t maankijkobservaties?

De afgelopen jaren is keer op keer aangetoond dat het Saoedisch Hooggerechtshof nauwgezet haar voorgecalculeerde Umm al-Qurra kalender volgt en naar buiten toe communiceert dat zij de maansikkel hebben gezien op dagen dat dit astronomisch onmogelijk was. Dit is een trend die zij voort zullen zetten en daarom worden de aankondigingen van de Saoedische staat unaniem onbetrouwbaar geacht door vrijwel alle moslimobservatoria wereldwijd.

Hieronder vind je een video van het Islamitisch Observatorium Nederland uit 2019 waarbij het einde van de Ramadan verkeerd werd aangekondigd door Saoedi Arabië en waarom dit zo was. Nu in 2025 dreigen wij weer precies dezelfde situatie mee te maken. Saoedi Arabie zal ook voor 2025 de 'Ied al-Fitr een dag te vroeg aankondigen, met als gevolg dat mensen een dag eten, terwijl er nog gevast moet worden.